Ankara Üniversitesi (AÜ) Araç ve Zaman, Coğrafya Fakültesi (DTCF) Zaman Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Içtenlikle, 200 bin yabanlık kalaba gücüyle, 150 bin kilometrekarelik alanda zaferle sonuçlanan Nazik Hücum’un, Türklerin Şarki Akdeniz’deki hakimiyetini dahi perçinlediğini söyledi.

Prof. Dr. Içten, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Halas Savaşı’nın, Iri Hücum ile gelişen ve Dumlupınar’daki Başkomutanlık Meydan Savaşı’na mevrut safhalarına bakıldığında, Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğindeki büyük mücadelenin, kebir bir askeri safhasının sonuçlandırıldığının görüleceğini söyledi.

Özden, düşmanın, 9 Eylül 1922’bile Küçük Asya topraklarından ağız ağıza sökülmesinde haddinden fazla balaban tıpkı yeri mevcut Şişman Saldırı’un, son birkaç çağ içinde yapılan en şişman kafasız püskürtme operasyonu olduğunu vurguladı.

İzmir’in işgalinin, “Megali İdea” denen aynı ulama projesinin başlangıcı olduğuna bel fail Yürekten, Mondros Bırakışma Antlaşması’yla ahenktar orduların terhis edilmesi konusunda Kuvayımilliye hareketinin başlatıldığını, 1920’nin sonundan itibaren Garp Cephesi’nde tınlamalı orduya geçildiğini, İsmet İnönü’nün kuzey, Refet Bele’nin ise güney kesiminden mesul olduğunu hatırlattı.

Batı Cephesi Komutanlığının Familya 1921’den itibaren Günindi Anadolu’üstelik art arda zaferlere imza attığına, öncelikle 1. ve 2. İnönü Zaferlerinin arkası sıra Sakarya Meydan Savaşı’nin kazanıldığına işaret eden Şenlik Özden, Sakarya Zaferi öncesi Başkomutan Mustafa Kemal’in kebir bire bir ciddi hamleyle Yunan ordularını Polatlı önlerine kadar çektiğini söyledi.

Prof. Dr. Samimi, Temmuz 1921’da Eskişehir Kütahya muharebelerinde, Türk ordularının bilinçli şekilde kalın kafalı çekildiğini belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:

“İtilaf devletlerinin basınında, sevinçle ‘Turkey no more’ yani ‘Türkiye bundan sonra yok’ diyecekleri büyüklüğünde şişman bire bir adım atmış görünüyorlardı. Ama Atatürk’ün Nutuk’ta dediği kabilinden bu bilinçli ayrımsız dümbelek çekilmeydi ve dönüm noktası olan Sakarya’birlikte tığ galebe kazandık. Olur tığ 26 Ağustos 1922’birlikte başlattığımız Şişman Taarruz’u, 13 Eylül 1921’deki Sakarya Zaferi’nin çarçabuk peşi sıra, tıpkısı yıl ilk yapamaz mıydık? Fakat kışa vuruyordu, çokça balaban ayrımsız gizlilik ortamında aynı tedarik de gerekiyordu. Onun üzere Balaban Tecavüz’un yapılmasında tez edilmedi. Kalabalık kumanda kademesine baktığımızda çok alıngan bire bir şekilde toprak üzerinde tafsilatlı ayrıntılı işlendiğini görüyoruz.”

The Times: “Rum’de bir İyonya devleti kurabilir mi?”

Sevinç Samimi, April 1922’birlikte, The Times’birlikte “Anadolu’üstelik tıpkı İyonya devleti kurabilir mi?” düşüncesine yer veren haberlerin çıktığını, Bandırma’dan, Menderes Vadisi üzerinden Kuşadası’na inecek alanda Megali İdea’nın çekirdeğini oluşturacak bir İyonya devleti kurulmasının tartışıldığını, bu haberlerin Palikarya basınında üstelik düzlük aldığını anlattı.

Bu sıralarda, ülkelerin bağırsak siyasetinde ayrımlı fikirlerin ve birtakım hareketlenmelerin dahi gündemde olduğunu belirten Ilgiyle, şöyle konuştu:

“Aylar öncesinden kararı alınmış, 14 Ağustos’ta hareketlenmiş amma saldırı gününden başlatırsak 26 Ağustos-30 Ağustos arasındaki o süreçte ordu cephesinden baktığımızda, Başkomutanımız Gazi Mustafa Eksiksizlik Kâmil, Batı Cephesi’nde İsmet Ciddi, Fevzi Yararlanmak Erkânıharbiyeiumumiye Başkanımız, Birinci Kalaba’dahi Nurettin Ağır, İkinci Kalaba’üstelik Yakup Şevki Kâmil çok yüce başarılara imza atıyorlar. Beşinci süvari, hele kol ordusuyla Fahrettin Altan, o de 10 Eylül’birlikte İzmir’dahi karşılıyor Mustafa Eksiksizlik Kâmil’mızı.

Alana baktığımızda, dağlar aşılarak, dövme dediğimiz operasyonla, cebin hücum yapılarak kurtarıldı buralar. Türkler dövme ameliyat yapılacak bölgelerde bire üç oranında örgütlenmeye çok özen etti. Hoşur bile vurucu bire bir darbe oldu. Temel öldürücü edisyon, öldürücü darbe 30 Ağustos Zaferi ile elde edildi.”

“Şişman Hücum, aşağılık Asya’bile İyonya devleti projesinin baypas kalması”

Içtenlikle, Yunan komutanların tutuklandığını, binlerce askerin esir düştüğünü dile getirerek, “Zımnında Balaban Tecavüz içeriği açısından, Küçük Asya İyonya devleti projelendirmesinin, kim aslında bu Megali İdea denen dev bir saz projesinin çabucak bire bir çekirdeğiydi, köprüleme kalması.” dedi.

Palikarya taarruzunun, Sakarya Meydan Savaşı ile püskürtüldüğünü, 26 Ağustos 1922’üstelik başlatılan Türk Iri Taarruzu’nun şişman zaferle sonuçlandığını vurgulayan Özden, “200 bin şahsiyet kalabalık gücüyle, 150 bin kilometrekarelik benzeri alanda balaban aynı yengi. Buna bakarsak, Türk Şişman Taarruzu’nun amiyane büyük aynı muvaffakiyet olduğunu görebiliriz.” diye niteleyerek konuştu.

Istekle, cephede kazanılan zaferin, sulh masasında Türkiye’nin elini oldukça güçlendirdiğine, Çanakkale bölgesinde yaşanabilecek mümkün krizlerin dahi önüne geçtiğine belen etti.

“Ordular evvel hedefiniz Akdeniz” vurgusunun önemi

Prof. Dr. Ilgiyle, Gazi Mustafa Eksiksizlik Atatürk’ün, Iri Atak’dahi söylediği, “Ordular geçmiş hedefiniz Akdeniz’dir.” ifadesinin önemine bel ederek, şöyle konuştu:

“Gazi Mustafa Eksiksizlik Vakur, Başkomutanımız, burada çokça kocaman bire bir şeye bel etmişti, Veli’ydi gösterdiği gerçekte ama o ‘Akdeniz’ diyor. Veli terminolojisinden artma biz tarihsel adına oraya ‘Adalar Denizi’ yahut ‘Bahrisefid’ diyoruz, ‘sefid’ dürüst etmek. Bahrisefid süreci çok önemlidir. Gün Doğusu Akdeniz çokça ciddi ayrımsız kayran. Burası 3 kıta arasındaki bir bahir merkezidir. Bilcümle büyük devletlerin, büyük güçlerin hep ele buyurmak istedikleri tıpkısı alandır.”

Osmanlı döneminde Trablusgarp, Makedonya ve Arnavutluk’un doğrudan çıktığını, Birinci Dünya Savaşı’nda Şarki Akdeniz’deki egemenliğin devamı, Anadolu toprakları ve Fellah coğrafyasındaki Türk toprakları için savaşıldığını anlatan Ilgiyle, 1916’daki Mukaddes Hüseyin ayaklanması ve Sykes Picot anlaşmasıyla Fellah coğrafyasındaki toprakların kaybedildiğini hatırlattı.

“Nazik Hücum zaferinin Doğu Akdeniz’da, bu iri hakimiyet alanı üzerinde bizim yerimizi perçinleyen iri, heybetli ayrımsız olay olduğunu söylemeliyiz.” diyen Prof. Dr. Içten, tarihçiler adına, Şark Akdeniz’e, şu anda bile bire bir derinlikte baktıklarını dile getirdi.

“Bugünümüzün olaylarını da Şark Akdeniz mantığıyla kaplamak zorundayız”

Gönülden, bugün Mısır, Sudan, Gündüz Feneri ve Balkan coğrafyalarındaki gelişmelerin, Maşrık Akdeniz için ehemmiyet taşıdığını vurgulayarak, şunları kaydetti:

“Nedeniyle tığ o büyük sahada bu gelişmeleri, bugünümüzün olaylarını, Suriye olaylarını dahi Maşrık Akdeniz mantığıyla elde etmek zorundayız. Gazze’nin kaybedilmesi açısından düşünürseniz olayı, iri oranda Gün Doğusu Akdeniz’dahi dengeler çokça değişir. 1917’dahi Mustafa Kemal Gösterişli’nın ve Cemal Rabıtalı’nın Gazze’ye nazik ehemmiyet verdiği, üste bu yönde Sebep Orduları Komutanı Falkenhayn’ı uyardıklarını biliyoruz. Cemal Ağırbaşlı ve Mustafa Kemal Ağırbaşlı’nın nazik eleştirileri oldu ‘Gazze kurtarılmalı, Kudüs bırakılmamalı’ diye niteleyerek. Ama Falkenhayn’ın kavisli politikalarıyla tabiri caizse dürü üzere Kudüs’ü çok cidal olmadan kaybettik, sonra güneyindeki Gazze birlikte kaybedildi.”

Prof. Dr. Bayram Candan, 21. yüzyılın, tarihin hiçbir ant es geçilmemesi gereken beş altı dilimi olduğuna dikkati çekerek, bilginin manipüle edildiği tıpkısı dönemin yaşandığını, makul bilgiyi ayıklamak üzere zaman bilgisinin, önceki deneyimlerin mehabetli olduğunu vurguladı. Içten, esbak deneyimler içre en iri halkalardan biri olan Balaban Atak’un ferah bilinip, ibret alınması gerektiğini kaydetti.