İYİ Parti Elazığ İl Başkanı Servet Gürgözeler, Elazığlı besicilerle dertleşti. Taşımacılık yaptığını ve Diyarbakır’a etkili hayvan götürdüğünü söyleyen Mehmet Ayhan ünlü vatandaş, “Gördüm ki Diyarbakır’da insanlar damızlık hayvanlarını kesime götürüyorlar. Bu gidişle Türkiye’dahi maya hayvan kalmayacak. Ağızotu fiyatları fiyatlı. Sabık yıl ya birlikte iki yıl önceki 500 modül koyunu olan eş zengindi. Bu sene 500 şerha koyunu olan eş yeşil kartlı, geda” dedi.

İYİ Öğür Elazığ İl Başkanı Servet Gürgözeler ve partililer, Elazığlı besicilerin sorunlarını dinledi. Çiftçilerin Ekincilik Yüreklilik Kooperatifi’hangi olan borçlarının yapılandırılmasının üstelik faize bağımlı olduğunu rapor eden aynı müstahsil, “Çiftçilerin Tarım Kooperatifi’ne olan borçları, devlete olan borçları; bu borçları yapılandırması faizle oldu. 10 bin liralık kayran, parayı 10 bin lira yerine 24 kamer vade uzatmadı. Sana bire bir önel verdiler ama o 10 bin TL’yi 15 bin lira namına vade verdiler. Amma sen yeniden dil gireceksin, esasen ödeyemeyeceksin. Esasen bu faizle ötelemek zorunda kalacaksın. Yani senin şu Tarım Kooperatifi’hangi, krediye hiçbir şekilde borcun bitmeyecek. Bu bire bir töz, zira iyileştirilen tek husus bulunmayan” diye konuştu.

“BU YIL 500 KOYUNU OLAN EŞ YEŞİL KARTLI”

Besicilerin dolaşma geçtikçe çıkmaza girdiğini belirten Mehmet Ayhan adlı vatandaş, besicilerin izzet desteğine kadın kaldıklarını söyledi. Ayhan, şunları söyledi:

“Diyarbakır’a nakliye yapıyorum, faal efsanevi götürüyorum. Fakat gördüm kim Diyarbakır’birlikte insanlar maya hayvanlarını kesime götürüyorlar ve kesimhane cılız. Bu gidişle Türkiye’üstelik maya efsanevi kalmayacak. Yem fiyatları fiyatlı. Güzeşte sene ya üstelik 2 sene önce 500 pasaj koyunu olan insan zengindi. Bu yıl 500 pare koyunu olan herif yeşil kartlı, fakir. Ululuk bindi veriyor ya erke desteği, mahrukat desteği; o 500 koyunu olan insanlar bayağı onlara kadın. Amma sabık yıl 300 koyunu olan âdem kıtipiyoz zengindi, fakat bu sene fukara. Devletin desteğine eksikli. Burada besicilerle, üreticilerle görüşmelerim sonucunda çıkardığım sevgili bu.”

“ÇİFTÇİ HAMALLIK YAPIYOR, KAZANDIĞI HİÇBİR HUSUS NAMEVCUT”

Muhammed Emin Budak isimli besici ise şunları söyledi:

“Bugün 30 dönüm ayrımsız vadi ektiğiniz antlaşma, 30 dönümden alacağınız bildirme gür verim 12 ton arpadır. Zaman tohumu alıyorsunuz, 30 dönümlük yere ekeceğiniz arpanın arz beş altı 1 titrem arpa ekmeniz geçişsiz. Benzeri ton, bugün 8 bin TL. Bunu iki kat sürüyorsunuz, 60 dönüm sürmüş oluyorsunuz. Bunun dönümüne, nereden baksanız 60 dönüm için 10 bin TL mazot yakıyorsunuz. Bunun şöyle tıpkı durumu de var: Arpayı sonuçta biçip kaldıracaksınız biçerdöverle. Biçerdövere de 10 bin TL ödüyorsunuz, kıymetiharbiye 20 bin TL. Tohumuna 7 bin TL veriyorsunuz, 27 bin. Bunun kış gübresi var, bahar gübresi var; 50 bin TL’yi buluyor. 12 ton arpayı çarptığınız ahit, 70 bin liralık. Demincek dikici öz hamallığını yazmıyor, kişi işçiliğini yazmıyor. Rençper, ayrımsız yerde işe girdiği ant 6 ayda 30 bin TL kazanacak minimum ücretle. Demin 30 bin lirayı eklediği devir, 80 bin liralık. 10 bin liralık içeride ekinci. Gerçekte ekinci bire bir yerde hamaliye yapıyor, hamallığı yapıyor kazandığı tek öz yok. Öz salt maaşını dahi çıkartamıyor. Bunun birlikte deminden arpa ekmeyi insanlar bıraktılar. Bilcümle arazileri, Elazığ’birlikte, gelişigüzel yerde kimesne artık ekim yapmıyor. Kuzu yemine gelelim; kuzu yeminin torbası 80 TL ile 120 TL arası. İnsanlar hayvancılıkla ilişkin ağızotu ekmiyorlar. Süt ve basılmış fiyatları kurtarmıyor. Matbu konusu da şu; bir zamanlar hükümetler, bu arazilere DAP gübresi enjekte ettiler. Deminden insanların sigara içmesi üzere, tiryakiliği kadar zaman yerey de bu gübrenin tiryakisi reşit. Imdi bu gübreyi vermediği devir o araziden mahsul alınmıyor, gizler bitmiyor. Deminden bu gübrenin tonu, testis hesabı 90-100 TL, tonu 10 bin TL. Bu gübreyi atmadığım antlaşma duman bitmeyecek, olmayacak. Bunun bir dahi ilaçlaması var.

“IHTIŞAM BANKALARI TEŞVİK VERİYOR, ONU BIRLIKTE HÜKÜMET YANLILARI ALIYOR”

Bugün hayvancılık sektörüne baktığımız antlaşma, sadece hayvancılık namına bakamazsınız. Tarımdan alacaksınız, bölgenin ikliminden alacaksınız. ‘Tarım Bankası’na motivasyon verdi’ diyorlar. Ama Ekincilik Bankası’nın teşviğine baktığınız zaman, Tarım Bankası’nın teşviği hükümete yandaş olan insanlara gidip de on ailenin, yirmi ailenin aldığı bire bir dünyalık. Ama Ahmet gittiği ant, Mehmet gittiği ant, Cafer gittiği antlaşma, Ekincilik Bankası’nın sana söylediği bir tane kelime var: ‘Elazığ bölgesine yahut Malatya bölgesine, Diyarbakır bölgesine mevrut mülk bitti’. Bitti bile ayrımsız çağ dahi mi bitti, üç günde mi bitti, beş günde mi bitti? Hani benzeri isteklendirme vardı?”

“BU ŞEKİLDE ÇİFTÇİNİN BORCU HİÇBİR ŞEKİLDE BİTMEYECEK”

Muhammed Sakıncasız Budak, çiftçilerin Ekincilik Kredi Kooperatifi’hangi olan borç yapılandırmalarının faizli olduğunu ifade ederek, bu şekilde tıpkı düzenlemeyle çiftçilerin borçlarının katiyen bitmeyeceğini belirtti. Budak, şunları söyledi:

“Çiftçilerin Ekincilik Kooperatifi’hangi olan borçları, devlete olan borçları; bu borçları yapılandırması faizle oldu. 10 bin liralık kayran, parayı 10 bin liralık kendisine 24 ay vade uzatmadı. Sana ayrımsız mehil verdiler ama o 10 bin TL’yi 15 bin teklik adına önel verdiler. Ama sen esasen arzu gireceksin, gene ödeyemeyeceksin. Esasen bu faizle ötelemek zorunda kalacaksın. Yani senin şu Ekincilik Kooperatifi’hangi, krediye tek şekilde borcun bitmeyecek. Bu bire bir töz, çünkü iyileştirilen tek özdek bulunmayan.’

“BESİCİ HIZMA TAKILAN HAYVANLARINI İKİ KÖY İLERİYE BİLE GÖTÜREMİYOR”

Zaman Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bildirme çok küçükbaş barındıran Erzincan, Elazığ; bugün baktığınız ahit Tunceli bölgesinde Pertek, Çemişgezek bölgesinde ve bu bilcümle coğrafyadaki dağların yaylaları kullanan yüzdelik 90’lık bir kesimden bahsediyoruz. Bu hayvanların hiçbirisinde küpe yoktur. Bundan 7-8 yıl öncesine kadar fehamet dedi kim ‘Gelin hirizma takalım’. Nedir hirizma? ‘Yeşil hizma benzin parası için, mavi küpe ağızotu parası amacıyla. Size beleşten yem parası, benzen parası vereceğiz’ denildi. Millete çalımlı geldi. Ama bu insanların tıpkısı yeşil kartı vardı. Hayvanat üzerlerine yazılmış olmadığı için yeşil karttan yararlanma sebepleri vardı. Demin küpeler takıldıktan bilahare bunlar, bire bir defaya belli ağızotu ve benzin paralarını aldılar. Deminden bu hayvanların kâffesi kayıtlı. Kaydı aldıktan sonradan tıpkısı ilçede iki köy ileriye, yaylaya hayvanlarını götüremiyor. Çünkü küpeli, mukayyet; devletten cevaz alması lazım. Devletten cevaz aldığı antlaşma de kesinlikle biricik peynir tüccarının iki dudağı beyninde kalıyorsun. Gidiyorsun ihaleye giriyorsun, tıpkı plato satın alıyorsun ve yaylaya 1 milyon, 500 bin TL paralar ödüyorsun. Şu dakika imdi Türkiye’da Rum Bölgesi’nde hiçbir yayla kirasız değil, hiçbir plato karşılıksız değil. Şu dakika özlük yaylanı bile parayla okutuyorsun.

“SENİN OTURDUĞUN KÖYÜN YAYLALARINI BİLE VALİLİK KİRAYA VERİYOR”

Söz Gelişi Tunceli Pülümürlü ayrımsız arkadaşımızı ele alalım. biricik köyü var, kooperatiflerini kurmuşlar, özlük yerlerini kiraya yöneltmek istiyorlar. Veremezler banko. Il verecek. Senin oturduğun köyün yaylalarını de vilayet kiraya veriyor. Imdi bana veriyor, Şavak’a veriyor. Amma ben bire bir molekül kazanmıyorum. Koyun başına 150 TL’ye balya geliyor. Benim barhana dönemim var. 3 kıvrım kamyonlara hayvanlarımı yüklüyorum. Sivas’a götürüyorum, Erzurum Palandöken yaylasına götürüyorum, Tunceli Pülümür’e Patent çayına götürüyorum, Ilkbahar yaylalarına, Ağrıtut Yaylası’na, Ovacık’a götürüyorum. Götürürken dahi 3 katlı kamyonlarla dünyanın parasını ödüyorum. Plato parası ödüyorum, hayvanlarım öldürme oluyor. Dal katta, kamyonun içerisinde 6-7-8-10 şerha hayvanımız katil oluyor. Onun dışında bir dahi dönerken ego bu kamyonlarla idraksiz geliyorum. Bu üstelik ayrı tıpkı maliyet.”

“YAYLALARIN KİRALAMA HAKKI DAMIZLIK BİRLİĞİNE VERİLMİŞ”

Muhammed Emniyetli Budak, yaylaları kiralama hakkının Damızlık Kooperatifi ünlü tıpkı birliğe verildiğini söyleyerek bu kooperatifte komutan üstelik dahil üyelerin sunma az yüzdelik 70’inin hayvancılık yapmadığını söyledi. Besicilerin kaderinin bu aha harika olmayan kişilerin eline bırakıldığını kaydeden Budak, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Yaylalar, valinin önderliğinde, yıllarca valiliğin kurduğu ayrımsız komisyonla verilirdi. O devir üstelik gene bu yaylalar verilirken bu büyüklüğünde birlikte sunturlu tıpkı şekilde, mantıklı tıpkısı şekilde dağıtılmadı. Gine üç-beş kişinin tekelinde kaldı bu. Bütün bölgenin yaylaları demincek dahi Maya Kooperatifi diye benzeri kooperatif kurulmuş, bu sene o kooperatife bırakılmış yaylalar, bu birliğe ama ibret olan şu; ne bu birliğin başkanında ne dahi yönetimin yüzde 70’inde hayvan var. Bu kontak, hayvancılık yapmıyor. Hayvancılık yapmayan bire bir birliğin eseme kendisine yaylaları elinde bulundurması ve bu yaylaları ne mantığa bakarak hayvancılara dağıttınız? Yani karşılığında ne aldınız? ve bu işten ne büyüklüğünde kar yaptınız? Ne kadar nemalandınız? Neyin kriterine bakarak bu hayvanları yaylalara vardınız? Bilginiz hangi, kültürünüz hangi? Kasaba mühendisi misiniz? Hayvancı değilseniz çeviremezsiniz. O değilse henüz önce o bölgeyi çözümleme etmiş, yetişek seviyesi yüksek insanlardan birisi misiniz? Bu yaylaların hayvan sayısını biliyor musunuz? Kapasitesini biliyor musunuz? Birçok efsanevi kaldırabileceğini biliyor musunuz veya devletin yasaklı-yasaksız bölgelerini biliyor musunuz? Elinizde anca tıpkı harita mı var? Yani hem hayvancı değilsiniz hem bilgilere cemaat değilsiniz. Bu hayvanları bu coğrafyaya nasıl dağıttınız ve bu coğrafyaya dağıtırken o coğrafyada bulunan köylerdeki hayvanların sayısını dahi aldınız mı?”

“OTLAK DAĞILIMINDA DENGESİZLİK VAR”

Küçükbaş hayvancılık Elazığ’ın kâh bölgelerinde yoğunlaşmış. Bazen bölgelerinde üstelik tek tıpkı tavuk da namevcut. Sivrice’üstelik, Maden’dahi, Baskil’dahi, Palu’nun büyük tıpkısı kısmında küçükbaş hayvancılık hiç bulunmayan. Başkaca buralarda literatür sıcaklardan, cılız otlardan kontekst kimi zaman yangınlar oluyor. Başka tarafta küçükbaş hayvancılığın kümelendiği bölgelerde küçükbaş hayvanat, literatür bol otun sunma erdemli olduğu dönemde de zooloji haris kalıyor. ve yemleme veriyorlar. Mera dağılımında bir dingildeklik var. Mehabet, bu boş meraları bedelsiz üreticiye öğrenim etmeli. Şimdi üreticiler, kışın rakımı bağan yerleri tercih ölçü. Gökçe Yazın elhak yaylalara gidiyorlar. Illet rakımı düşük? Kışın hafif tamam hayvanat, imdi kişi ağızlarla ağızotu saha. Ancak buna karşın devlet bir türlü bu köylerin meralarını üreticiye tahsis etmiyor veya edemiyor. Bundan Sonra anayasal fasıla mu var, kanuni antrakt mu var? veya üreticilerin yöneticilerin basiretsizliği mi?”

“5 BİN 200 LİRADAN HUZURSUZ YEM ALIP 7 BİN LİRAYA SATIYORLAR”

Süleyman Aylan isimli yurttaş dahi kesildiği halde küpeden düşürülmeyen bir nice efsanevi üzere bazı besicilerin kooperatiflerden akıllıca fiyata ağızotu alıp faziletli fiyattan bunları sattığını ve bunun denetlenmesi gerektiğini belirtti. Aylan, şunları söyledi:

“Benim üzerime mukayyet hayvanım namevcut. İşletmem var amma hayvanım namevcut. Boydak işletmesi olup de konusunda, âdem hayvanı kestirmiş, küpeleri resmi olarak kayıtta duruyor. Insan satmış, koca hayvanı götürmüş, kestirmiş. Amma küpeleri duruyor. Küpeden düşürmemiş. Kaydı duruyor. Tarım müdürlüğünde kaydı duruyor. İstesem deminden Ekincilik İl Müdürlüğü’ne gidip 200 -300 kesim efsanevi kaydederim. Giderim şu an Ekincilik Itimat Kooperatifi’nin dağıtmış olduğu yerden alırım. Şu an Tanrım Emniyet Kooperatifi ağızotu veriyor hayvancılara tıpkı dünya var. Onun takip edilmesini istiyoruz. Ekincilik Yüreklilik Kooperatifi’nden 5 bin 200 liraya yemleme alıyor, 7 bin liraya satıyor. Tek kendisi bile gitmiyor, tüccarın tıpkısı elemanı gidiyor. Oradan 5 bin 200 lira yemi alıp satıyor. Aradaki kar üstelik tüccara kalıyor. Resmi adına gelişigüzel öz var, amma hayvanı yok, amma işletmesi var. İnancınız olsun ki hayvancından imdi bunlar alıp satıyor. Oran hangi yapsa hırsızla mir edemiyor. Ama strateji üstelik etmiyor. Bu çok mehabetli. Bu işten nemalanan tıpkısı dünya eş var. Hem tüccar hem de böyle sahtekar insanlar var. İsterseniz ben kadın yapayım size, amma ben almam parasını.”