Kurtuluş Savaşı, Serdar Gazi Mustafa Eksiksizlik Paşa’nın 26 Ağustos 1922’birlikte sabaha karşı verdiği emirle başlattığı Balaban Atak ve 30 Ağustos’taki “Başkomutanlık Meydan Muharebesi” zaferiyle sonuçlandı.

Başkumandan Mustafa Kemal Vakarlı, Türk ordusunun Halas Savaşı’nda kazandığı bildirme oylumlu zaferin arifesinde, 30 Ağustos sabahında Zafertepe Çalköy’de birliklere hücum emrini verdi. Onun şahsen yönettiği Dumlupınar’daki düzlük muharebesinde yiğit Mehmetçik, Palikarya birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş Deresi yolunun iki yanı sıra ağız ağıza sarıp imha etti.

Iri Taarruz ve Başkumandanlık Meydan Savaşı 30 Ağustos’ta zaferle noktalandı.

Mustafa Kemal Vakarlı, zafer sonrası 1 Eylül’üstelik Dumlupınar’da, Batı Cephesi’ndeki tamam subay ve erlere okunmak üzere yayımladığı bildiride, “Bütün arkadaşlarımın, Rum’da daha apayrı düzlük muharebeleri üstelik verileceğini göz uğrunda bulundurarak ilerlemesini ve herkesin karın gücünü ve yurtseverliğinin kaynaklarını kullanarak, yarışmayı bilcümle gücüyle sürdürmesini murat ederim. Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir, encam!” emrini verdi.

Sığınmacı dramı bire bir fotoğrafla dünyayı sarstı

Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları haiz şişme bot, Akyarlar Mahallesi ve Aspat açıklarında battı. 8’i yavru 12 kişinin hayatını kaybettiği görüngü sonrası ortaya sâdır levha Türkiye ve acun kamuoyunda yankı uyandırdı.

Doğan Bilgelik Ajansı muhabiri Nilüfer Çipo’in çektiği, boğularak hayatını kaybeden ayrıntılar beyninde kâin 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedine ilgilendiren foto, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi. Hayatını kaybedenler beyninde, minik Aylan’ın 3 yaşındaki ağabeyi Galip Kurdi ile annesi Zahidin Kurdi bile bulunuyordu.

Faciadan kurtulan cet Abdullah Kurdi, “Hep dünyanın bizi görmesini istiyorum. Bütün dünyanın gözlerinin bizim üzerimizde olmasını istiyorum. Tığ bire bir nâr muammer olabiliriz amma bizden sonraki insanların ayrımsız felaketi yaşamasını istemiyorum.” ifadelerini kullandı.

Abdullah Kurdi, kızı, oğlu ve eşini Suriye’nin Ayn el Arap (Kobani) kentinde toprağa verdi.

Olayın arkası sıra başlatılan anket kapsamında adliyeye irsal edilen 3 zanlı, “göçmen kaçakçılığı açmak” ve “şuurlu taksirle ölüme sebebiyet çevirmek” suçlarından tutuklandı.

Suriyeli göçmenlerin dramının simgesi oldu

Cansız bedeni sahile vuran 2 yaşındaki Aylan, uluslararası kamuoyunda Suriyeli göçmenlerin yaşadığı dramın simgesi oldu.

Başta Avrupa tevessül etmek amacıyla ESIR ve Orta Şark’dan haddinden fazla sayıda mezun, görüntülerin arsıulusal basında geniş düz bulması üstüne konuyla ait değerlendirmelerde bulundu.

İspanya, Fransa, İtalya başbakanları, muhacir sorununun çözümüne yönelik arsıulusal alanda kadem atılması çağrısı yaptı.

Fransa’da iktidarın yanı sıra asıl muhalefetteki Cumhuriyetçiler Partisinin balaban isimleri, Suriyeli çocuğun fotoğrafından dip çeki duyduklarını dile getirdi.

Belli çivi gayrı olaylar

29 Ağustos

1521- Türk orduları Belgrad’ı fethetti.

1526- Kanuncu Padişah Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Vadi Savaşı’nı kazandı.

1855- Osmanlı’da evvel lif görüşmesi yapıldı. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla ilk tel Şumnu’dan İstanbul’a gönderildi. Katliam Savaşı’ndan hikmet veren telgrafta, “Müttefik askerleri Sivastopol’a girmişlerdir.” yazılıydı. Türk birlikleri üstelik müttefikler arasındaydı.

1924- Almanya, kavga tazminatının ödenmesine ilişik, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı’nı onayladı.

1929- Graff Zeppelin hava gemisi, 21 dönüş süren acun turunu tamamlayarak Lakehurst’a döndü.

1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler, cem kamplarına gönderilmeye başlandı.

1936- İstanbul’da, tarihi yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlayan Atatürk Köprüsü’nün temeli atıldı.

1938- Nazım Vukuf, Harbiye ve Armada davalarından hep 28 yıl 4 ay hapse mahkum edildi.

1945- Şehriyâr II. Abdülhamid’in 400 milyon dolarlık miras davasını varisleri kazandı.

1947- ÇAKER’li veri adamları, çekirdeksel dokunaklı amacıyla plütonyumu parçalamayı başardı.

1955- Kıbrıs Konferansı Londra’da toplandı.

1964- Ankara, İstanbul ve İzmir’üstelik Kıbrıs konusunda büyük yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.

1982- İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman öldü.

1986- Üçüncü Reisicumhur Devlet Bayar’ın cenazesi, mevlit yeri Umurbey’bile törenle toprağa verildi.

1988- Adlı ressam Ermiş Eyüboğlu, 76 yaşında hayatını kaybetti.

2005- Katrina kasırgası MEMLUK’nin güneyini vurdu, 1200 yaşama öldü.

2010- Endonezya’nın Sumatra Adası’ndaki Mount Sinanbug Yanardağı, 400 yıl aradan sonraları faaliyete geçti.

30 Ağustos

M.Ö. 30- Eski Mısır’da Kraliçe Kleopatra intihar etti.

1908- Hicaz demir yolu açıldı.

1922- Büyük Saldırı zaferle sonuçlandı.

1924- Gazi Mustafa Eksiksizlik Paşa, Başkumandanlık Düzlük Savaşı’nın ikinci sene dönümünde, Dumlupınar’da Belgisiz Çeri Anıtı’nın temelini attı.

1924- Türkiye İş Bankası, önceki işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın yapılış sermayesi 1 milyon liraydı.

1930- Ankara-Sivas demir hat hattı ve Sivas İstasyonu, Başvekil İsmet Kâmil’nın konuşmasıyla hizmete açıldı.

1937- Van Gölü’nde önce vapur seferi yapıldı.

1937- Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’e, 1935’te girdiği Eskişehir Çekicilik Mektebi’nde “tayyareci diploması” verildi.

1952- Erzurum’da Aziziye Anıtı açıldı.

1974- BM Düzenlilik Konseyi, Kıbrıs’taki çatışmalar yüzünden evlerini ayrılma edenlerin hamaset içinde ansız dönmelerine cevaz verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak değişmeyen tasarısını fikir birliğiyle kabul etti.

1977- Orgeneral Kenan Dünya, Esmer Kuvvetleri Komutanlığına atandı.

2000- Oyun sanatçısı Gürdal Kele, tedavi gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesi’nde emanet veda etti.

2011- Cumhur Reisi Abdullah Gül, 30 Ağustos Utku Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Haset nedeniyle Erkânıharbiyeiumumiye Karargahında planlı törende “Serdar” sıfatıyla kutlamaları akseptans fail ilk Cumhur Reisi oldu.

2013 – 30 Ağustos Zafer Bayramı Resepsiyonu’na ilk defa Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ocak sahipliği yaptı. Köşk’teki resepsiyona ihtilaf liderleri Kemal Kılıçdaroğlu ve Büyüklük Bahçeli katılmadı.

2015- Cumhur Reisi Recep Tayyip Erdoğan, 30 Ağustos Yengi Bayramı nedeniyle “Başkomutan” sıfatıyla ilk kez Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde kabul töreni verdi.

2021- MEMLUK Minval Kuvvetler Komutanı Orgeneral Kenneth McKenzie, KÖLE güçlerinin Afganistan’dan ricat sürecinin tamamlandığını açıkladı.

31 Ağustos

869- İslam bilgini Buhari yaşamını yitirdi.

1867- Fransız ozan Charles Baudelaire öldü.

1876- V. Misyon tahttan indirildi, hesabına kardeşi II. Abdülhamit hükümdar oldu.

1890- Brüksel Umumi Senedi ile kul ticareti yasaklandı.

1928- Bertolt Brecht’in “Üç Kuruşluk Opera” adlı oyununun evvel gösterimi Berlin’dahi yapıldı.

1930- Valilik ve şehremanetinin birleştirilmesine değişmeyen verildi. Valiler, ayrımsız zamanda şehremini oldu.

1970- İzmir’bile Akdeniz Olimpiyatları’nın yapılacağı Halkapınar Spor Tesisleri, inşaat sırasında yandı.

1988- Sarp Tahril Kapısı açıldı.

1988- Irak’ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladı.

1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles’ın bozuk eşi Prenses Diana, sevgilisi Dodi halk Fayed ile şoförü Paris’te geçirdikleri gidiş geliş kazasında öldü.

2005- Irak’ın başkenti Bağdat’ta tıpkı köprü üzerinde sâdır yığılma nedeniyle çoğu Şii hacı adayı bin birey hayatını kaybetti.

2015- Kazakistan’ın başkenti Nurlu Hükümdar (Astana) çın Kumay Kazı Bilimi Kompleksi’nde yapılan kazılarda Türk tarihine ilgilendiren 2 bin almanak bakaya dolaşma ışığına çıkarıldı.

2016- ABD ile Küba ortada 1961’de kesilen tarifeli ticari uçuşlar, iki ülkenin ilişkileri normalleştirme kararının ardından baştan başladı.

2017- Irak Başbakanı Haydar el İbadi, Türkmenlerin yaşadığı Telafer ilçesinin terör örgütü DEAŞ’tan tamamen kurtarıldığını duyurdu.

2018- Danıştay 2. Daire Üyesi Mustafa Yücel Özbilgin’in yaşamını yitirdiği, 4 kişinin yaralandığı 17 Mayıs 2006’da planlı silahlı saldırıya ilgilendiren fail Alparslan Aslan, “ağırlaştırılmış müebbet” ile 72 sene mapus cezasına çarptırıldı.

2021- Kel Hasan Efendi’den bugüne mevrut Ortaoyuncuları Kavuğu’nu Münir Özkul’dan devralan Türk tiyatrosunun kocaman isimlerinden Ferhan Şensoy, 70 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.

1 Eylül

1481- Galatasaray Lisesi, heybet adamı yetiştirilmesi amacıyla Şehriyâr II. Bayezid aracılığıyla kuruldu. Okulda 1868’da Fransızca eğitime geçildi.

1715- Ilkokul yaşında kara tahta geçen, 72 yıl Fransa’yı yönetmen, Fransızların “Çağ Kralı” XIV. Louis öldü.

1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.

1922- Mustafa Eksiksizlik Paşa, Başkumandanlık Yer Savaşı’nın kazanılması üstüne emrini verdi: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”

1923- Japonya’nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde meydana mevrut depremde 300 bin güç öldü.

1924- Ankara Izzet Konservatuvarının temelini oluşturan “Musiki Öğretmen Mektebi” Ankara’da açıldı.

1925- Bir Numara Tababet Kongresi Ankara’da toplandı.

1925- Mustafa Kemal Ağır’yı Kastamonu dönüşünde Ankara’da karşılayanların ellerinde şapkaları vardı.

1929- Arabi ve Acemce dersleri okullardan kaldırıldı.

1933- Denizyolları İşletmeleri şevket tekeline alındı.

1939- Almanya’nın Polonya’ya saldırması üstüne II. Dünya Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının 50. yılında “Acun Sulh Günü” zar edildi.

1947- Amerikan Yardım Antlaşması imzalandı.

1949- İstanbul Radyosu deneme yayınına başladı.

1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman, 67 yaşında İstanbul’da öldü.

1967- Türkiye’deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, hükümeti ihtarname etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların sınır dışı edilebileceğini açıkladı.

1969- Muammer Kaddafi, Libya’da askeri darbeyle Kral İdris’i devirdi.

1974- Magosa’ya tutkun Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk’ün öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.

1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi’ni 9 saat 2 dakikada geçerek acun rekoru kırdı.

1982- İlk ve ortaöğretimde diyanet dersi mecburi kılındı.

1985- Kuşadası Davutlar yöresinde çıkan orman yangınında bir orman bekçisi ile 14 asker martir oldu.

1998- Türk sinemasına 46 yıl hizmet veren yönetmen Osman F. Seden ahiret yolculuğu etti.

2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara’ya 30 kilometre uzaklıkta trafik kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül’üstelik yaşamını yitirdi.

2007- İngiliz ordusunun 1930’lu yıllarda yüzlerce Hindu çeri üzerinde hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.

2013- Rum Ajansı, Kürtçe selen yayımına başladı. AA, böylece kitap dilini altıya çıkarmış oldu.

2016- HSYK Genel Yerleşmiş, FETÖ soruşturması kapsamında eğreti namına görevden uzaklaştırılan 543 hakim ve savcıyı meslekten ihraç etti.

2 Eylül

1633- İstanbul Cibali’dahi çıkan balaban yangında 20 binden çok bina kamu oldu. Katip Çelebi’ye bakarak kentin beşte biri yandı.

1651- Mahpeyker Kösemen Padişah, boğdurularak öldürüldü.

1898- Makineli ayrımsız savaşta ilk defa kullanıldı.

1900- Almanya ile BENDE ortada makara kullanımı başladı.

1922- Halas Savaşı’nda, Yunan Orduları Başkomutanı General Trikopis esir edildi.

1925- Içeri ve zaviyelerin kapatılmasına ve memurların kapela giymesine değişmeyen verildi.

1929- Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği ilk gösteriş yarışmasında Feriha Tevfik Eş, Türkiye güzeli seçildi. Feriha Tevfik, beyaz perde ve oyun oyuncusu oldu.

1930- Mustafa Eksiksizlik Paşa, Sadri Maksudi (Arsal) Eş’in “Türk Dili İçin” adlı kitabına şunları yazdı: “Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını alim Türk milleti, dilini de ecnebi dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır.”

1938- Hatay Devletinin kuruluşu zar edildi. Hatay Millet Meclisi önceki toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen’i cumhurbaşkanı seçti.

1945- Japonya Başbakanı Suziki, Tokyo Körfezi’ndeki Missouri Zırhlısı’nda Japonya’nın yönetiminin General Mac Arthur’a devrini öngören anlaşmayı imzaladı. MEMLUK Başkanı Truman zaferi ilan etti ve İkinci Dünya Savaşı sona erdi.

1954- Ho Chi Minh, kullanılmamış kurulan Şimal Vietnam Cumhuriyeti’nin başkanlığına seçildi.

1968- İran’daki depremde 11 bin can öldü.

1968- Gazeteciliği çığır edinmiş önce avrat yazarlardan Sabiha Sertel, 73 yaşında Bakü’bile son etti.

1974- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Fen Ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen matematik, Erdal İnönü fizik, Kazım Türker tababet dalında ihsan aldı.

1985- Grup Limanı açıklarında 3 bin 400 sene geçmiş batan, fil calip pırtı ve bakır, küfür parçalarıyla yüklü sefine enkazı bulundu.

1994- Halterci Naim Süleymanoğlu’na Arsıulusal Olimpiyat Komitesince, “Yüzyılın En Faal Sporcusu Ödülü” verildi.

2001- İlk his naklini gerçekleştiren Cenup Afrikalı ruh cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs’ta öldü.

2011- BM Sormaca Komisyonu, Mavi Marmara saldırısıyla ilişik hazırladığı 105 sayfalık raporunu Genel Yazman Ban’a sundu. Raporda, İsrail ordusunun sivri ve açıklama edilemeyen çetin kullandığı, yolculara keder muamelede bulunduğu belirtildi. Bunun konusunda Türkiye, İsrail’le diplomatik ilişkilerini ikinci katip düzeyine indirdi, İsrail’le arasındaki askeri anlaşmaları askıya aldı.

2015- Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları haiz şişme bot battı. Olayda, annesi ve kardeşiyle boğulan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedi, Doğan Olgun Ajansı muhabiri Nilüfer Çıpa vasıtasıyla fotoğraflandı. Türkiye ve uluslararası kamuoyunda yankı uyandıran fotoğraf, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi.

2016- Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov, 78 yaşında hayatını kaybetti. 27 yıldır Özbekistan’ı yönetmen Kerimov, bellek kanaması zımnında hastanede otama görüyordu.

2016- Rusya ile Türkiye arasındaki charter uçuşlarının yeniden başlamasının peşi sıra geçmiş uçak, Moskova’dan Antalya’ya indi.

2016- F klavyenin mucidi, Uluslararası Bilgelik İşlem ve İletişim Federasyonu Türkiye Temsilciliği Fahri Başkanı Dr. İhsan Sıtkı Yener, 91 yaşında mevt etti.

3 Eylül

1683- Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.

1783- İngiltere, Paris’te imzalanan anlaşmayla ÇAKER’nin bağımsızlığını tanıdı.

1869- İstanbul’da Süvari Tramvay, Konstantin Karopana tarafından çalıştırıldı.

1883- Zalim edip İvan Turgenyev, Paris hak öldü.

1895- İlk hevesli futbol maçı yapıldı. Latrobe, Jeanette’yi 12-0 yendi.

1908- Türkiye’deki evvel haftalık gülmece dergisi “Kalem” yayımlanmaya başlandı.

1912- Deniz Kuvvetlerine şart ulaşmak amacıyla dünyanın önceki konserve fabrikası İngiltere’birlikte açıldı.

1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.

1939- Ankara Radyo gazetesinin evvel sayısı çıktı.

1939- Almanya’nın Polonya’yı işgalinden iki zaman sonraları İngiltere ve Fransa, Almanya’ya çekişme ilan etti.

1952- Veca Dağı zirvesine Türk bayrağı dikildi.

1983- Nail Çakırhan, Ağa Eğlek Mimari Ödülü’nü aldı.

1988- Eski başbakanlardan Ferit Melen emrihak etti.

1999- İstanbul Radyosu’nun önce spikerlerinden Tarık Gürcan, İstanbul’da 71 yaşında öldü.

2006- İstanbul Fatih’te İsmailağa Camisi’nin emekli imamı Saraka Mualla Öztürk bıçaklanarak öldürüldü. Öztürk’ü bıçaklayan Mustafa Erdal, camide bulunanlar marifetiyle linç edildi.

2008- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan’ın Erivan’daki Türkiye-Ermenistan Dünya Kupası grup elemesi ayak topu karşılaşması amacıyla yaptığı daveti kabul etti.

2013- 28 Gücük Ay süreci olarak tanıdık döneme ait sakat Erkânıharbiyeiumumiye 2. Başkanı Orgeneral Acara Aynı ve bozuk YÖK Başkanı Eksiksizlik Gürüz’ün birlikte aralarında bulunduğu 103 sanığın, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni zorla devirmeye, düşürmeye paydaşlık” suçundan yargılanmasına başlandı.

4 Eylül

1063- Büyük Selçuklu Devleti’nin kurucusu Çakırdoğan Mir öldü.

1682- İngiliz gök bilimci Edmund Halley, henüz sonraları özlük adı verilen kuyruklu yıldızı gördü.

1886- Apaçi yerlilerinin şefi Geronimo, ÇAKER birliklerine teslim oldu. Sonuç şişman Amerikan-evcil savaşı sona erdi.

1919- Sivas Kongresi, Mustafa Eksiksizlik Gösterişli’nın konuşmasıyla açıldı.

1932- Dünya Barış Konferansı, Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplandı.

1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet namına işletilmeye başlandı.

1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul’da Atatürk’ü mülakat etti.

1970- Şili’birlikte toplumcu lider Salvador Allende komutan seçildi.

1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Doğu Maharet Üniversitesi Rektörü oldu.

1990- Gazeteci edip Turan Dursun, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.

1996- Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Oral Çelik, İsviçre vasıtasıyla Türkiye’ye iade edildi. Polat, 16 Eylül’bile 17 sene aradan sonraları çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

2013- Edip Yaşar Kemal’e, Ermenistan Firez Bakanlığınca “Krikor Naregatsi” nişanı verildi.