DİYARBAKIR’ın Çınar ilçesinde, UNESCO Dünya Hars Mirası Arızi Listesi’ndeki 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi’nde hafriyat çalışmaları baştan başladı. Çalışmalar, 2017’da ortaya çıkarılan ve dünyada iptila bahis akarsu olan sır dini ‘Mithras’ın mukaddes alanında yoğunlaştı. Dicle Üniversitesi (DÜ) Kazı Bilimi Bölümü Öğretim Üyesi ve Hafriyat Başkanı Doç. Dr. Aytaç Ateşli, “Mithras dini, Mithras inancı Roma’nın gizem dini ve tek şekilde dışarıya vukuf verilmemiş. Hep törenleri, ayinleri meçhul ve mukayyet tek vesika bırakmamışlar. her bir yapı, beher buluntu haddizatında tıpkı yapbozun koskocaman ayrımsız parçasını tamamlıyor. Bu sene de biz hem Mithras’ın mukaddes alanının giriş kapısını hem bile aslında bu meçhul seremonilerin, adsız sansız törenlerin yapıldığı ara sıra yapıların ortaya çıkarılması için çalışmalar yürütüyoruz. Bu yılın sonuna büyüklüğünde tamamlanacak. Bir Nice bilinmeze, bir nice soru işaretine cevap bulacağız” dedi.

Çınar ilçesi harbi Diyarbakır- Mardin kişmiri yolu kenarında UNESCO Acun Mirası Geçici Listesi’nde meydan düzlük 3 bin almanak Zerzevan Kalesi’nde Hars ve Turizm Bakanlığı ve Dicle Üniversitesi aksiyon birliğiyle yürütülen kazı çalışmaları baştan başladı. Roma İmparatorluğu döneminde askeri asıl olarak kullanılan alanda, 1200 metre uzunluğunda sur kalıntılarının beraberinde, erkete ve defans kulesi, kilise, dalavere binası, cephanelik, kaya sunağı kabilinden mimari bakaya birlikte kayran alıyor. Kuzeyinde ise ana yol ve sokaklar ile konutların bulunduğu alanda ayrımsız zamanda akarsu sarnıçları, saha altı kilisesi, düzlük şeş sığınağı, surların dışında ise yerleşime akarsu sağlayan kanallar, bildirme çanakları ve taş ocakları, nekropol alanında ise kayaç mezarları ve tonozlu mezarlar dikkati çekiyor. 639 yılında İslam ordularının fethine kadar kıvrak namına kullanılan kalede, 2017’üstelik ve sonrasında yapılan kazı çalışmalarında ayinlerin ve törenlerin muamma yapıldığı, gizem dini kendisine adlandırılan ‘Mithras’ın tapınağı ve kutsi alanı ortaya çıkarıldı. Iptila uyandıran bu keşifle dünyanın birçok ülkesinden insanlar Diyarbakır’a gelerek kaleyi müzakere etti. Kalede baştan başlayan ve sene sonuna kadar sürecek kazı çalışmaları ‘Mithras’ dininin mukaddes alanında yoğunlaştı.

‘BİRÇOK BİLİNMEZE, ISTIFHAM İŞARETİNE KARŞILIK BULACAĞIZ’Kazının başkanlığını işleyen Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aytaç Coşkun, yapılan çalışmalarda hem o dönemde kalede etkili askerlerin ve sivillerin içtimai yaşantısına dayalı hem bile askeri yaşantısına dair binlerce eser ortaya çıkarıldığını belirterek, “Şu zaman ‘Mithras’ kutsi alanında çalışmalar yürütüyoruz. Mithras, hep dünyanın alçalma ettiği bir konu ve Roma’nın gizem dini, ezoterik dini. Çünkü hep törenleri, ayinleri iri bir mahremiyet zarfında yapılıyor. 2017 yılında nazik ayrımsız keşif ortaya çıkardık. Bunlardan birisi bu Mithras mübarek alanı. Mithras Tapınağı ve düz altı yapısı. Bu alanda çalışmalarımızı yoğunlaştırdık. Zira Mithras dini, Mithras fideist Roma’nın gizem dini ve hiçbir şekilde dışarıya hikmet verilmemiş. Bilcümle törenleri, ayinleri bilinmez ve mukayyet tek vesika bırakmamışlar. Bu nedenle aslında bildirme çok düşkünlük edilen konulardan birisi bu. Roma İmparatorluğu sınırı süresince bu tapınaklarda olmasına rağmen esasen her bir çatı, beher buluntu aslında bir yapbozun kebir bire bir parçasını tamamlıyor. Zerzevan Kalesi’nde mevcut bu mübarek alanda bu yapbozun yeryüzü makro parçalarına yanıt buluyoruz. Bu sene birlikte biz hem Mithras’ın lahut alanının giriş kapısını hem de gerçekte bu gizli seremonilerin, belirsiz törenlerin yapıldığı kâh yapıların ortaya çıkarılması amacıyla bu kazı çalışmalarını yürütüyoruz. Mithras mübarek alanında hafriyat çalışmaları bu yılın sonuna kadar tamamlanacak. Birçok bilinmeze, birçok soru işaretine karşılık bulacağız” diye niteleyerek konuştu.’KALEYE YILDA 1 MİLYON ZİYARETÇİ HEDEFLİYORUZ’Zerzevan Kalesi’nin dünyanın yeryüzü bereketli mahfuz garnizonlarından biri olduğunu ifade fail Doç. Dr. Ateşin, şunları söyledi:

“amma velakin sunu ferah korunmuş ayrımsız Mithras tapınağına, mukaddes alanına sahip ve bu nedenle Amerika’dan, İngiltere’ye, Japonya’dan Fransa’ya, Hindistan’a büyüklüğünde dünyanın değme yerinden ziyaretçiler Zerzevan Kalesi’ne geliyor. Bu yıl 250 bin rakamını geçtik ve sene sonuna kadar 500 bin rakamına ulaşacağız. Bizim hedefimiz yılda en birkaç 1 milyon ziyaretçinin Zerzevan Kalesi’ne gelmesi. Zerzevan Kalesi’nde binlerce iz ortaya çıkarıldı ki bu eserlerin bazılarının eşi bire bir namevcut. 3 bin yıllık Asur mühründen askerlerin ve sivillerin kemer tokalarına kadar, burada dinç askerlerin eşleri ve burada yaşayan kadınlara, çocuklara ait bilezikler, küpeler ve gene büyük ok uçları, işler aletleri var. Gine bu kazılarda çok kıymetli rastlanan spesifik hususi asar üstelik var. Söz Misali bir mızrap flüt, hususi kutuları açmaya yarayan anahtarlar kabil büyük tıpkı koleksiyon var burada.”