Mevsimsel ekincilik işçileri, Türkiye’nin dört bir birlikte alın teri dökerek üretime yardım sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta mevki ekonomisine şanlı katkıda mevcut Maşrık ve Güneydoğu Rum kentleri, koca gücüyle birlikte üretime destek veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonraları üçüncü sırada yer düz Şanlıurfa’dahi üstelik ara sıra aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda sülale birlikte evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin’den Cıvıl Cıvıl’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya kadar Türkiye’nin dört bir köşesine her an tarla ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, lamba karpuzu, şeker hastalığı pancarı, kumpir, çilek, biber, fasulye, günebakan, domates, elma, üzüm ve fındık üzere ürünlerin hasat yahut çapalama işlerini işleyen işçiler, kurdukları çadırlarda şehir yaşamı ve teknolojiden uzak devam etmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri için çokça taşkın gören ekincilik işçilerinin bu hayat koşullarından çocukları üstelik etkileniyor. Kavurucu ısıdam altında günde arada bir 12 saat gitmek zorunda küsurat ekincilik işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonra şehir değiştirerek mevsimine göre ikinci, başkaca üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her yıl ocak ayından itibaren başladıkları yolculukta önce durakları Çukurova olan ekincilik işçileri, burada seralarda ve lamba karpuzu fidesi ekiminde çalışıyor, ardından yerfıstığı hasadı üzere Osmaniye’ye, soğan hasadı için Amik Ovası’na, hububat, çükündür, nohut ve patates hasadı için İç Rum’ya, domates hasadı amacıyla Ege’ye, sarıerik hasadı üzere Malatya’ya ardından fındık hasadı üzere Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın önceki ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan ekincilik işçilerine, alelumum çocukları de haremlik ediyor. Gittikleri bölgelerde keçe yahut konteynerlerde artan işçilerin ağızlarından sâdır eş küçümseme ise “Savsaklamak parası amacıyla” oluyor.

Tarım işçileri, sonuç yıllarda Antalya ve Mersin Ağacı’e da seralarda harıldamak amacıyla gidiyor.

“Türkiye’de 2 milyona mail mevsimsel seyyar ekincilik işçisi var”

Harran Üniversitesi Bili Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Bölgesel Coğrafya Ana Marifet Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Fakül, AA muhabirine, mevsimsel ekincilik işçiliği ve göç üstüne mufassal yıllardır akademik çalışmalar yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 milyar kişinin iş gücüne gerekseme duyulduğunu, bunun 450 milyonunun mevsimlik tarım işçisi gücünden karşılandığını tamlayan Nokta, “Türkiye’üstelik istihdam edilen kısaca 32 milyon kişiden 5-6 milyonu ekincilik sektöründe vadi almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimlik seyyah tarım işçileri oluşturuyor.” dedi.

Puan, mevsimlik gezmen ekincilik işçilerinin kişi içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani zat yöresinde ama evini infirak ederek zamanının iri bir kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Başkası ise ailesiyle devlet dışına çıkanlar ki bu balaban tıpkı sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını zat evleri ve illeri dışında etmek üzere yola çıkarlar. Elden bir yöreye dahi gitmezler cıvıl cıvıl tıpkısı yaşam sürdürürler. Örneğin Malatya’ya kayısıya daha sonradan Karadeniz’e fındığa, İç Anadolu’birlikte şekerpancarına, Çukurova’da pamuğa, Akdeniz’de narenciyeye, Ege’üstelik ise üzüme masarif. Yani yılın az daha nazik aynı kısmını öz hayat alanları dışında geçirirler.” diye konuştu.

Sezonluk seyyar ekincilik işçilerinin rastgele sene okullar kapanmadan tamlık ocak fertleriyle bulundukları yeri tecezzi ettiklerini söyleyen Benek, şöyle devam etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilişkin açık tıpkısı bili bulunmamaktadır fakat pandemiyle birlikte sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’üstelik iklim dışına geçmek zorunda artan mevsimlik tarım işçileri pandemiden muaf tutuldu ve cevaz alarak el dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında bile bir tenakus oldu, yani huzursuz olanlar o anda Kovid-19 olanlar tıpkı kısmı gidemedi ama buna karşın 2020’üstelik resmi cevaz alarak Şanlıurfa dışına çıkan aile sayısı 27 bin civarındadır. Birlik eş fertleri dahil edildiğinde ortaya sâdır tabela 160-170 bin tarım işçisine karşılama ediyor. Şanlıurfa’dahi bilcümle ev fertleri karışma edildiğinde bütün sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite bir yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Fakül, Türkiye genelinde mevsimsel tarım işçisi üzerine alıcı ve donör bölgelerin belirtik ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Yer haddinden fazla Şarki ve Güneydoğu Küçük Asya bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri sunu çok mevsimlik tarım işçisinin olduğu havza adına karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Rum Bölgesi’nde üstelik olduğunu söyleyebiliriz. Mevsimsel ekincilik işçisi düz bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Rum şekerpancarı, Çukurova pamuk ve değişik sebzeler, Ege’dahi üzüm üzere mahsulat… Göç veren ve alan bölgelerde hakeza tıpkısı mobilizasyon var. Yani mobilite bire bir yaşamdan bahsediyoruz. Mütekâmil ülkelerde mevsimsel ekincilik işçisi mobilizasyona geçerken haddinden fazla anif ve net ayrımsız şekilde kollar karışma edilmez amma Türkiye’dahi çokça kilitsiz küreksiz ve kesin tıpkısı şekilde karı fertleri hepsi dahil edilir. Yani henüz kapanmadan kollar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’da 5-6 milyon dirilik tarım sektöründe çalışırken, hem mahalli hem gezmen kendisine bakıldığında 2 milyona mail aynı mevsimlik tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati calip diyar da Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu büyüklüğünde faziletkâr olması süfli düşündürücüdür. Çünkü ekincilik potansiyelinin sunma yüksek olduğu illerden biri.”

Turist tarım işçilerinin iş takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan almak için Güneydoğu’dan Türkiye’nin ciharıyek yanına çalışmaya revan gezici ekincilik işçileri, kül yılı neredeyse memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel ekincilik işçisi göçü almazken, bu illerden Türkiye’nin ciharıyek yanına işçi gidiyor.

Gezgin ekincilik işçilerinin çalışma takvimi ise şöyle:

Sülale: Lamba Karpuzu fidesi ekimi (Adana)

Küçük Ay: Brokoli, Karnabahar (İzmir)

Mart: Erik (Mersin)

April: Şeftali, çilek (Mersin), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-salatalık (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Karpuz, patates, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), pancar çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Ayçiçeği, sarımsak, pancar (Aksaray), kiraz (Adana), kayısı, lamba karpuzu, kavun (Sazak), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), sarıerik, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve salatalık (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Temmuz: Sarıerik (Malatya), hububat (Konya), sebze ve ürün (Afyonkarahisar), üzüm (Mersin), süt mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, lamba karpuzu, marul, şeftali (Bilecik), domates, kumpir (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), sarıerik (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, pancar (Karaman), turunçgiller (Adana-Mersin Ağacı), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalabalık-Trabzon), üzüm (Manisa), günâşık, domates (Kayseri), nohut, günebakan, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), kumpir ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), ayçiçeği (Bursa), sıska fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik ayçiçeği (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), budala, soğan, domates (Ankara)

Ilkgüz: Günâşık (Dert), patates (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, sıska fasulye (Bitlis), mısır, pancar, günâşık (Kütahya), Koz (Balıkesir), çükündür, domates (Eskişehir), belde gün çiçeği (Konya), biber (Kahramanmaraş), Şam Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ekim: Zeytin (Sazak-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin helvacı kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), tüvana fasulye (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Sivas), gündöndü (Muş), patates (Teşrinievvel), mısır, günebakan, soğan, patates, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Kasım: Turp (Osmaniye), al gözleme (İzmir), şeker pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), mısır (Konya), Trabzon Hurması (Adıyaman)

Mesafe: Havuç (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Aydın), marul acayip altı (Bilecik)